به نام خدا 

--از حضرت امير المؤمنين ((عليه السلام   )) منقول است كه بر منبر ميفرمود كه اى گروه سوداگران اول ياد گيريد مسائل تجارت را پس بعد از آن مشغول تجارت شويد و الله كه ربا در اين امت خفى تر است ازجاى پاى مورچه بر روى سنگ سخت و قسم دروغ مخوريد بدرستى كه تاجر فاجر است و فاجر درجهنم است مگر كسي كه حق بگيرد و حق ندهد.
از حضرت رسول خدا ((صلى الله عليه وآله وسلم )) منقول است هركه خريد و فروش كند از پنج چيز اجتناب كند از سود خوردن و قسم خوردن و عيب متاع را پوشانيدن مدح كردن چيزى كه فروشد و مذمت كردن چيزيكه خرد.
درحديث معتبر منقول است كه حضرت امير المؤمنين ((عليه السلام )) هر روز بامداد دره را بردوش و در بازارهاى كوفه مى گشتند وميفرمودند كه چون مشغول خريد و فروش ميشويد اول خير خود را از خدا بطلبيد و خريد و فروش را بسهولت بكنيد و كا را تنگ مگيريد تا بركت بيابيد و نزديكى و مهربانى بكنيد با مشتريها و برد بارى را زينت خود گردانيد و از قسم خوردن و دروغ گفتن كناره گيريد و ستم بر مردم مكنيد و با مظلومان انصاف از خود بدهيد ونزديك ربا و سود مرويد وكيل ووزن را تمام بدهيد و از ترازو دزدى مكنيد.
درحديث دگير فرمود كه ننشيند در بازرا مگر كسى كه مسائل خريد و فروش را داند و هركه بانادانى تجارت كند در ربا خوردن فرو مى رود.
ددرحديث معتبر از حضرت امام محمد باقر((عليه السلام )) منقول است كه هركه در بامداد وپسين ببازار رود و چون بازار گذارد بگويد اَللّهُمَّ اَسْاءَلُكَ مِنْ خَيْرِها وَخَيْرِاِهْلِه ا حق تعالى باو ملكى موكل گرداند كه اورا و متاعش را محافظت نمايد تا بخانه برگردد پس ملك مى گويد كه امروز امان يافتى از شر اين بازار و اهل اين بازار و امروز روزى توشد خير اين بازار واهل اين بازار بامرخداپس چون در دكان بنشيند بگويد

اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاّ اللّهُ وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ وَاَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّدًا صَلىّ اللّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ اَللّهُمَّ اِنّى اَسْاءَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ رِزْقًا حَلالاً طَيِّبًا وَاَعُوذُ بِكَ مِنْ اَنْ اَظلِمَ اَوْ اَظْلمَ وَاَعُوذُ بِكَ مِنْ صَفْقَةٍ خاسِرَةٍ و يَمينٍ كاذِبَةٍ

چون اين دعا بخواند ملكى باو موكل است ميگويد كه بشارت باد ترا كه امروز در اين بازار كسى بهره اش از تو فراوانتر نيست تعجيل كردى در جمع آوردن ثوابها و محو كردى از خود گناهان را بزودى ميايد بسوى تو آنچه خدا روزى تو گردانيده است حلال و وطيب و مبارك .
درحديث صحيح از حضرت صادق ((عليه السلام )) منقول است كه چون داخل بازار شوى اين دعا را بخوان

اَللّهُمَّ اِنّى اَسْاءَلُكَ مِنْ خَيْرِها وَخَيْرِ اَهْلِها وَاَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّها اَللّهُمَّ اِنّى اِعُوذُبِكَ مِنْ اَنْ اظْلِمَ اَوْ اظْلمَ اَوْ اَبْغى اَوْيُبْغى عَلَىَّ اَوْ اءعْتَدى اَوْ يُعْتَدى عَلَىَّ اَللّهُمَّ اِنّى اَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ اِبْليسَ وَجُنُودِهِ وَمِنْ شَرِّ فَسَقَةِ الْعَرَبِ وَالْعَجَمِ وَحَسْبِىَ اللّهُ لااِلهَ اِلاّهُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ العَظيمِ.

درحديث ديگر منقول است از آنحضرت كه هركه داخل بازارى يا مسجدى بشود ويكمرتبه بگويد

اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاّ اللّهُ وَحْدَهُ لاشَريكَ لَهُ وَاللّهُ اَكْبَرُ كَبيرًا وَالْحَمْدُ لِلّهِ كَثيرًا وَسُبْحانَ اللّهِ بُكْرَةً وَاَصيلاً وَلاحَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاّ بِاللّهِ الْعَلِىّ الْعَظيمِ وَصَلَّ اللّهُ عَلى مُحَمَّدٍ والِهِ برابر است با يك حج مقبول .
درحديث معتبر ديگر منقول است كه هركه در بازار بگويد

اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاّ اللّهُ وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ وَاَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ

حق تعالى هزار حسنه از براى او بنويسد.
درحديث معتبر از حضرت امام محمد باقر ((عليه السلام )) منقول است كه هركه داخل بازار شود و نظر كند بشيرين و تلخ و ترش آن وبگويد

اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاّ اللّهُ وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ وَاَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ اَللّهُمَّ اِنّى اَسْاءَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ وَاسْتَجيرُ بِكَ مِنَ الظُّلْمِ والْغِرَمِ وَالْماثِمَ.
درروايت ديگر از حضرت صادق ((عليه السلام )) منقول است كه هركه داخل بازارشود وبگويد

اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاّ اللّهُ وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ وَاَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ اَللّهُمَّ اِنّى اَعُوذُ بِكَ مِنَ الظُّلْمِ وَالْمَاثِمَ وَالْمَغْرَمِ حق تعالى بعدد آنچه در آن بازار هست از سخن گو و غيرسخن گو ثواب براى او بنويسد.
ازحضرت امير المؤمنين ((عليه السلام )) منقول است كه ياد خدا در بازار بسيار بكنيد دروقتيكه مردم مشغول دنياباشند كه كفاره گناهان شماباشد و باعث زيادتى حسنات شما شود و شمارا از غافلان ننويسند و چون خواهيد مايحتاج خود را از بازار بخريد دروقت داخل شدن بازار بگوئيد

اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاّ اللّهُ وَحْدَهُ لا شَريكَ لَهُ وَاَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ صَلَّ اللّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ اَللّهُمَّ اِنّى اَعُوذُ بِكَ مِنْ صَفْقَةٍ خاسِرَةٍ وَيَمينٍ فاجِرَةٍ وَاَعُوذُ بِكَ مِنْ بَوارِ الاَيْمِ

ودر حديث معتبر از حضرت رسول ((صلى الله عليه وآله وسلم )) منقول است كه هركه دروقت داخل شدن بازار بگويد

سُبْحانَ اللّهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ وَلا اِلهَ اِلاّ اللّهُ وَحْدَهُ لاشَريكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ يُحْيى وَيُميتُ وَهُوَ حَىُّ لايَمُوتُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَهُوَ عَلى كُلِّ شَىْءٍ قَديرٍ

بعدد آنچه خداوند تبارك و تعالى خلق كرده است تا قيامت باوثواب كرامت فرمايد.
درحديث صحيح ازحضرت صادق ((عليه السلام )) منقول است كه چون خواهى متاعى يا غير آن بخرى سه مرتبه اللّه اكبر بگو پس سه مرتبه اين دعا بخوان ا

َللّهُمَّ اِنّى اِشْتَرَيْتُهُ اَلْتَمُِِ فيهِ مِنْ خَيْرِكَ فَاجْعَلْ لى فيهِ خَيْرًا اَللّهُمَّ اِنى اِشْتَرَيْتُهُ اَلْتَمِسُ فيهِ مِنْ فَضْلِكَ فَاجْعَلْ لى فيهِ فَضْلاً اَللّهُمَّ اِنّى اشْتَرَيْتُهُ اَلْتَمِسُ فيهِ مِنْ رِزْقِكَ فَاجْعَلْ لى فيهِ رِزْقًا.
در روايت ديگر منقول است كه حضرت امام رضا ((عليه السلام )) بر روى متاعى كخ ميخريدند مينوشتند

بَرَكَةً لَن ا ومحتمل است كه مراد نوشتن بانگشت باشد.
درحديث صحيح از حضرت امام صادق ((عليه السلام )) منقول است كه چون خواهى كه چيزى بخرياين دعا بخوان

يا حَىُّ ياقَيُّومُ يا دائِمُ يارَؤُوفُ يارَحيمُ اَسْاءَلُكَ بِعِزَّتِكَ وَقُدْرَتِكَ وَما اَحاطَ بِهِ عِلْمُكَ اَنْ تَقْسِمَ لى مِن التّجارَةِ الْيَوْم اَعْظَمُها رِزْقًا وَاَوْسَعُها فَضْلاً وَخَيْرُها عاقِبَةً فِاِنَّهُ لاخَيْرَ فيما لاعاقِبَةَ لَهُ وفرمود كه چون حيوانى يا بنده بخرى بگواَللّهُمَّ قَدِّرْ لى اَطْوَلُها حَيوةً وَاَكْثَرُها مَناعَةً وَخَيْرُها عاقِبَةً.

درحديث حسن از آن حضرت منقول است كه چون خواهى چهارپائى بخرى سه مرتبه اين دعا بخوان

اَللّهُمَّ اِنْ كانَتْ عَظَمَةُ الْبَرَكَةِ فاضِلَةُ الْمَنْفَعَةِ مَيْمُونَةُ الناصِيَةِ فَيَسِّر لى شِرائُها وِاِنْ كانَتْ غَيْرَ ذلِكَ فاصْرِفْنى عَنْها اِلَى الَّذى هُوَ خَيرٌ لى مِنْها فَاِنَّكَ تَعْلَمُ وَلا اَعْلَمُ وَتَقْدِرُ وَلا اَقْدِرُ وَاَنْتَ عَلاّمُ الْغُيُوبُ.

در روايت ديگر منقول است كه چون خواهى پى كارى بروى و آفتاب اندكى بلند شده باشد كه سرخى شعاعش بر طرف شده دوركعت نماز بكن و درركعت اول بعد از سوره حمل سوره قل هو الله احد و در ركعت دوم

قل يا ايها الكافرون بخوان پس چون سلام بگوئى اين دعا بخوان اَللّهُمَّ اِنّى غَدَوْتُ اَلْتَمِسُ مِنْ فَضْلِكَ كَما اَمَرْتَنِى فَارْزُقْنى مِنْ فَضْلِكَ رِزْقًا حَسَنًا واسِعًا حَلالاً طَيِّبًا وَاعْطِنِى فيما رَزَقَنى الْعافِيَةَ غَدَوْتُ بِحَوْلِ اللّهِ وَقُوَّتِهِ غَدَوْتُ بَغَيْرِ حَوْلٍ مِنّى وَلا قُوَّةٍ وَلكِنْ بِحَوْلِكَ وَقُوَّتِكَ وَاَبْرَءُ اِلَيْكَ مِنَ الْحَوْلِ وَالْقُوَّةِ اَللّهُمَّ اِنّى اَسْاَلُكَ بَرَكَةً هذَا الْيَوْمِ فَبارِكْ لى فى جَميعِ اُمُورى يااَرْحَمَ الرّاحِمينَ وَصَلَّى اللّهُ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الطَيِّبينَ

ودر فقه الرضا مذكور است كه چون خواهى متاعى را ببندى و نگاه دارى آية الكرسى بخوان وبنويس در ميان متاع بگذار و اين دعا را بخوان با آية الكرسى بنويس

‍وَجَعَلْنا مِنْ بَيْنِ اَيْدِيهِمْ سَدًّا وَمِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَاَغْشَيْناهُمْ فَهُمْ لايُبْصِروُنَ لاضَيْعَةَ عَلَىَّ ما حَفِظَ اللّهُ فَاِنْ تَوَلَّوا فَقُلْ حَسْبِىَ اللّهُ لااِلهَ اِلاّهُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشَ الْعَظيمِ

چون چنين كنى آن متاع از هر بلائى محفوظ بماند
و فرمود كه اگر مالت تلف شود اين دعا بخوان

اَللّهُمَّ اِنّى عَبْدُكَ وَابْنُ عَبْدِكَ وابْنُ اَمَتِكَ وَفى قَبْضَتِكَ ناصِيَتى بِيَدِكَ تَحْكُمُ فيما تَشاءُ وَتَفْعَلُ ماتُريدُ اَللّهُمَّ فَلَكَ الْحَمْدُ عَلى حُسْنِ قَضاءِكَ وَبَلاءِكَ اَللّهُمَّ هُوَ مالُكَ وَرِزْقِكَ وَاَنَا عَبْدُكَ خَوَّلْتَنى حَيْنَ رَزَقتَنى اَللّهُمَّ فَاَلْهِمْنى شُكْرَكَ فيه وَالصَّبْرَ عَلَيْهِ حينَ اصبْتُ وَاَخَذْتُ اَللّهُمَّ اَنْتَ اَعْطَيْتَ وَاَنْتَ اَصَبْتَ اَللّهُمَّ لاتَحْرِمْنى ثَوابَهُ وَلا تَنْسِنى مِنْ خَلْفِهِ اَوْفى دُنْياىَ وَآخِرَتى اِنَّكَ عَلى ذلِكَ قادِرٌ اَللّهُمَّ اَنَا لَكَ وَاِلَيْكَ وَمِنْكَ اَمْلِكُ لِنَفْسى نَفْعًا ولا ضَرًّا.

درحديث معتبر از حضرت رسول ((صلى الله عليه وآله وسلم )) منقول است كه بدترين بقعه هاى زمين بازارهاست و آنها ميدان شيطانند هر روز بامداد علم خودرا در بازارها ميزند و كرسى خودرا ميگذارد و بر آن مينشيند وفرزندان خود را پهن ميكند كه يكى را فريب مى دهد كه ترازو را كم ميكشد و ديگرى كيل را كم ميكند و ديگرى گز را ميدزدد و ديگرى راءس المال را دروغ ميگويد پس ميگويد بفرزندان خود كه كه بر شما باد بجماعتى كه پدر ايشان مرده است يعنى حضرت آدم و پدر شما زنده است پس بااول كسي كه داخل بازار ميشود شيطان داخل ميشود و با آخر كسي كه بيرون ميرود بيرون ميرود و بهترين بقعه هاى زمين نزد خدا مسجد هاست و محبوبترين مردم نزد خداكسى است كه زودتر بمسجد ميرود و ديرتر بيرون ميايد.
درحديث ديگر فرمود كه دشمن ترين مردم نزد خدا كسى است كه زود تر ببازار رود و ديرتر بيرون آيد.
ازحضرت صادق منقول است كه مخريد چيزى از مردمى كه كار برايشان بسته شده است كه سودا با ايشان بركت نميدارد.
درحديث ديگر فرمود كه باكردان مخالط مكنيد كه ايشان گروهيند از جنيان كه حق تعالى پرده از ايشان برداشته است .
دراحاديث معتبره وارد شده كه معامله مكنيد با جماعتى كه مرضهاى مسرى دارند مانند پيسى وخوره .
دراحاديث ديگر فرمود كه بانوكيسه سودا مكنيد و با كسى سودا كنيد كه در ميان مال و نعمت نشو و نما كرده است .
درحديث ديگر فرمود كه با مردم دون كه از دشمنان دادن و شنيدن پروا ندارند سودا مكنيد.
درحديث صحيح ديگر فرمود كه ازمانيست كسى كه فريب دهد مؤمنى را و فرمود كه حضرت رسول ((صلى الله عليه وآله وسلم )) نهى فرمود از آب در شير كردن .
درحديث حسن منقول است كه حضرت امام موسى ((عليه السلام )) بهشام فرمود كه درتاريكى وزير سفق متاع مفروش كه متاع خوش قماش ‍ مينمايد و آن غش كردن حلال نيست و فرمود كه كسي كه نخرد مگر بقسم و نفروشد مگر بقسم حق تعالى در قيامت نظر رحمت بسوى او نميفرمايد.
ازحضرت امير المؤمنين ((عليه السلام )) منقول است كه زينهار كه قسم مخوريد كه اگرچه متاع را روا ميكند امابركتش را ميبرد.
ازحضرت رسول ((صلى الله عليه وآله وسلم )) منقول است كه كسي كه ميفروشد و ميخرد روزى مييابد و كسي كه نگاه ميدارد براى آنكه گران شود ملعونست وفرمود كه قافله كه متاع آورد كسى آنرا بيرون استقبال نكند بگذاريد كه داخل شهر شوند و شهرى و كيل نشود در خريدن و فروختن براى باديه نشينان ، خدا بعضى از مسلمانان را بسبب بعضى ديگر روزى ميدهد.
درحديث معتبر منقول است كه حضرت صادق ((عليه السلام )) باسحاق بن عمار فرمود كه فرزند خودرا بصرافى مده كه صراف از ربا سالم نميماند و بكفن فروشى مده كه كفن فروش آرزوى مرگ مردم ميكند و بسيار مردن اورا خوش مى آيد و بجو وگندم فروش مده كه سالم نمى ماند از جمع كردن نگاه داشتن براى گرانى و بسلاخى مده كه رحم را ازدلش بر طرف مى كند و كسي كه سنگين دل است از خدا دور است و ببرده فروشى مده كه بدترين مردم كسى است كه مردم را فروشد.
ازحضرت رسول ((صلى الله عليه وآله وسلم )) منقول است كه فرمودك بخاله خود غلامى بخشيدم و نهى كردم از آنكه اورا بقصابى يا حجامت كردن يا زرگرى بدهد.
دراحاديث ديگر منقول است كه اگر مزد حجامت را اول شرط نكند و آنچه بعد ازحجامت بدهند قبول كند باكى نيست و در بعضى از اخبار مذمت جولاهى وارد شده است .
درحديث ديگر منقول است كه شخصى از حضرت صادق ((عليه السلام )) پرسيدند از تعليم كردن اطفال فرمود كه مزد بر آن مگير گفت كه كتابهاى شعرى و رساله ها و مثل اينها ميخوانند اول شرط مزد خود با ايشان بكنم فرمود كه بلى اما بشرطى كه اطفال نزد تو برابر باشند و بعضى بر بعضى زيادتى ندهى .
درحديث ديگر منقول است كه بآنحضرت عرض كردند كه سنيان ميگويند كسب معلم حرام است فرمود كه دروغ ميگويند اين دشمنان خدا ميخواهند كه اطفال مردم قرآن ياد نگيرند و اگر كسى ديه فرزند خود را بمعلم بدهد بر او حلال است و بهتر آنست كه اول شرط مزد نكند و آنچه بدهند بگيرد.
دراحاديث معتبره وارد شده است كه چون قرآن را فروشيد كاغذ و جلد را فروشيد وقصد فروختن نوشته مكنيد.
درحديث صحيح از حضرت امام موسى منقول است كه باكى نيست در مزد گرفتن براى نوشتن قران .
درحديث معبر ازحضرت صادق ((عليه السلام )) منقول است كه هركه تمام شب بيدار باشد براى كسب كردن و بهره ديد خود را از خواب ندهد آن كسبش حرام است و اكثر علما حمل بر كراهت شديد كرده اند.
درحديث معتبر آن حضرت منقول است كه هركه خود را بعنوان نوكرى بمردم باجاره بدهد روزى را برخود حرام كرده و خود را از روزى خدا محروم گردانيده است .

حلیه المتقین