در گفت و گویی با حجت الاسلام والمسلمین صمصام الدین قوامی، رئیس بنیاد فقهی مدیریت اسلامی درباره برخی مؤلفه های این سبک به بحث پرداخته ایم که در ذیل می آید.


سبک زندگی حسینی از نظر ترسیم روابط صحیح خانوادگی و همراهی در فراز و فرودهای زندگی چه وجوه ممیزه ای دارد؟

امام حسین(ع) 57 سال زندگی کردند که در آخر به شهادت منجر شد که همه سالهای زندگی پربرکتشان، می تواند سبک بدیع و متفاوتی از زندگی اسلامی را در مقاطع مختلف به مردم آزاده جهان ارایه کند.

با بررسی در سیره زندگانی امام حسین (ع) می بینیم که ایشان در برهه های مختلف زندگی مانند کودکی، نوجوانی، جوانی و میانسالی و نیز در نقشهای پسری، پدری، همسری، برادری، فرماندهی، امامت و شهروندی یک پرونده آموزشی بسیار توسعه یافته داشته اند و
 می توان از هر کدام از این فصلها یک کتاب قطور زندگی تألیف کرد.

به طور نمونه، وقتی کوچک بوده و در بین خانواده اش می بینیم با مادر، جدشان و نیز خواهران و برادرانشان روابط گرمی داشته و خانواده ای صمیمی و مهربان دارند و حسین (ع) مهربانترین آدم است. در حدیث کساء می بینیم، چگونه ادبیاتی به کار می‌برد: وقتی وارد خانه می شوند، عنوان می کنند: «بوی بهشت و بوی جدم می آید» گفتن همین کلمه به پدربزرگ و مادرشان نشان می دهد که اینها یکدیگر را استشمام می کردند و هر کدام نوعی زندگی بهشتی داشته اند و پدربزرگ در زیر عبا، القاب زیبایی به امام حسین(ع) می دهند، «تو شافع امت و پرچمدار منی». مادر به پسرشان می گویند: «نور چشمم و میوه دلم هستی».

این ادبیات اگر در زندگی ها حاکم شود، فرزندان وقتی بزرگ می شوند، سرخورده و عقده ای نمی شوند و دیگر دچار خشونت و پرخاش و فرار از خانه نمی شوند.

یا در روابط با خواهر می بینیم، حضرت زینب (س) چنان برادر را دوست دارند که سه برادر، خواهر را در سفر به کربلا همراهی می کنند تا او عفافش حفظ شود.

حضرت زینب(س) و امام حسین(ع) به حدی با هم مهربان و صمیمی هستند که خواهر در زمان ازدواجشان شرط می کند که من هر روز باید برادرم را ببینم.

متأسفانه دیده می شود که برخی برادران، خواهرانشان را اذیت کرده و به آنها تحکم می کنند و گاهی حق آنها را می خورند تا جایی که بینشان
 کینه های بزرگی به وجود می آید، اما در سیره زندگی آن بزرگوار می بینیم، حسین(ع) طوری با خواهرشان برخورد کرده اند که سه روز از عقد حضرت زینب(س) گذشته بود و ایشان ناراحت بودند، وقتی علت را از این بزرگوار جویا می شوند؟ پاسخ می دهند: «من سه روز است که حسین(ع) را ندیده ام.»

این روابط عاطفی به گونه ای ادامه دارد که زینب(س) تا دم مرگ هم با برادرش ایستادگی می کند و در گودال قتلگاه هم بالای سر او می ایستد و زیر نیزه شکسته ها، برادر را جست و جو می کند و حضرت زینب(س) وقتی حضرت علی اکبر(ع) شهید می شوند، طوری بی قراری می کند که گویی پسران خودشان شهید شده اند و برای فرزندان خود آن سوگواری ها را نمی کند.

یا در برخورد ایشان با امام حسن(ع)، ایشان حرمت برادر بزرگشان را به خوبی حفظ می کنند در صورتی که ما هم اکنون در زندگی هایمان کمتر احترام بزرگتری و کوچکتری را نگه می داریم، اما می بینیم که تا امام حسن(ع) بودند، سیدالشهدا(ع) روی حرف ایشان حرفی نمی زدند و به او اقتدا می کردند و مردم ایشان را تحریک می کردند که تو خلیفه و رئیس باش، اما ایشان قبول نمی کردند و برادرشان امام حسن(ع) را به آنها نشان می دادند .

سبک زندگی حسینی در احسان به فقرا، بخشش و سخاوتمندی چه وجوه متمایزی دارد؟

باید بررسی بیشتر کنیم تا بدانیم سبک زندگی حسین (ع) چگونه بوده که همه از ایشان راضی 
بوده اند، حتماً حقوق اطرافیان را ادا کرده، زیاده خواهی و حسادت نداشته اند. زندگی حسین(ع) به گونه ای بود که در بین او با دیگران رقابت، عداوت و کدورت نبوده است. به عنوان نمونه، برادر دیگرشان حضرت عباس(ع) فدایی ایشان بودند و امام حسین(ع) را جز تا زمان شهادت، برادر خطاب نکردند.

در همین سوره انسان که در شأن امام حسین(ع) نازل شده است: زمانی که امام حسین (ع) بیمار
 می شوند، مادر برای سلامتی ایشان روزه نذر می کند که وقتی اسیر،  فقیر و یتیم در منزل آنها می آید، غذایشان را به آنها می دهند، اما با این حال سیدالشهدا(ع)  ناراحت نمی شود؛ اینها سبک زندگی دیگر خواهی و سودرسانی را می رساند.

زمانی که حضرت عباس(ع) لب رود می روند تا برای کودکان خیمه آب بیاورند، جرعه ای آب هم نمی نوشند، این نشان می دهد که تربیت از درون خانواده شروع می شود و آنها در یک خانواده منسجم، معنوی، گرم و مؤدب و امن پرورش یافته اند.

اما متأسفانه هم اکنون کانون گرم خانواده با ماهواره ها، تلفنهای همراه و شبکه های اجتماعی اینترنتی از
 هم پاشیده و اعضا تا حد زیادی از هم دور شده اند.

در زیارت عاشورا می خوانیم: «اللهم محیای محیا محمد و آل محمد»، (محیا) یعنی چگونه زیستن و زندگی ما باید با الگوگیری از این عزیزان در زندگی فردی با عبادت و معنویت باشد و نگذاریم جاهلیت و خباثت درون زندگی هایمان تأثیری بگذارد.

در زمان حادثه عاشورا نیز عاطفی ترین صحنه ها اتفاق می افتد و افراد این خانواده یکدیگر را ترک نمی کنند و جوانان بنی هاشم که پر از آرزوها بودند، ترجیح دادند قطعه قطعه شوند، رگهایشان بریده شود، چاک چاک شوند و لب تشنه باشند.

این همان خانواده زهرا و علی(ع) است که دور هم جمع شده اند. رقیه و امام سجاد و باقر(ع) هم به آنها اضافه شده اند و دفاع می کنند و در اینجا حرف از عصبیت و قبیلگی نیست، اما صحبت از عشق به خدا و ایمان است و ارتباطات این افراد به صورت ایمانی به هم متصل است.

امام حسین (ع) از مدینه تا کربلا 40 سخنرانی 
کرده اند که این مطالب ثبت شده اند و ایشان نمی خواستند کسی بدون اتمام حجت نزد ایشان بماند و بجنگد و در سخنرانی هایشان افراد را توجیه می کردند تا آنها کور و کر نمانند.

در سبک زندگی اسلامی، سخاوت مسأله عجیبی بوده است؛ امام حسین (ع) سرش را در راه حق داد و پسرانش را فداکرد، اما در دوران حیات هم زیاد اهل بخشش بوده اند و فقرا را اطعام می کرده اند و هر کسی گرفتار می شده، نزد ایشان می آمده و درخواست می کرده است.

آیا این سبک، سبکی آرمانی است که بشر حتی توان نزدیک شدن به آن را نیز ندارد؟

ما باید مقاطع مختلف زندگی امام حسین(ع)  را برای سبک زندگی اسلامی مورد بررسی قرار دهیم و آن را به عنوان خمیر مایه ای در اختیار افراد جامعه و حتی جهانیان بگذاریم تا دیگران بفهمند در دنیایی که همه فکر می کنند، باید به فکر خود باشند، می توان به دیگران و مشکلات آنها نیز اندیشید.

منبع:قدس