اقسام روزی و پرهیز از حرص زدن

«روزى دو نوع است: يكى آن روزيى كه تو در پى آنى و ديگر آن روزيى كه آن در پى توست و اگر تو به سوى او نروى او به سوى تو خواهد آمد. بنا بر اين غم يك ساله ات را بر غم يك روزه ات ميفزا كه هر روزى براى تو روزى همان روز بس است، پس اگر سالى از عمر تو باشد، خداوند متعال در هر فردايى كه مى آيد روزى آن را به تو مى رساند، آن مقدار كه نصيب تو كرده است، و اگر آن سال از عمر تو نباشد، از چه رو غم چيزى را بخورى كه مربوط به تو نيست، و هرگز كسى جلوتر از تو به روزى تو نمى رسد، و كسى قبل از تو بر آن دست نمى يابد، و هرگز آنچه براى تو مقدّر شده دير نخواهد رسيد.»

شرح

سيد رضى مى گويد: اين سخن در باب مربوط به روزى مقدر قبلا گذشت، ولى چون در اينجا روشنتر و مشروح تر بود، طبق برنامه اى كه در آغاز كتاب مقرّر كرديم- دوباره آورديم.

تفسير بيشتر جملات اين گفتار قبلا گذشت، هدف امام (ع) بر حذر داشتن از دلبستگى زياد به دنيا و توجّه دادن به چيزهايى از ياد خدا و اطاعت امر اوست كه باعث اميدوارى است، امام (ع) از افزودن غم سالانه بر غم يك روزه منع كرده تا مبادا غمهايى چند بر دل آدمى نشيند در حالى كه يك غم انسان را بس است، براى اثبات مطلب به دو قياس مضمر استدلال كرده است كه صغراى اوّلى جمله: فان يكن السّنة... و تقدير آن چنين است: سالى كه تو غم آن را مى خورى يا از سالهاى عمر تو هست و يا نيست، و كبراى مقدّر آن نيز اين طور است: و هر چه از اين دو فرض باشد، سزاوار غم خوردن نيست، اما بنا به فرض اوّل، چون خداوند در هر روزى ناگزير روزى آن روز را مى رساند، پس نبايد غم روزى را خورد، و امّا فرض دوّم، عاقلانه نيست كه انسان به چيزى دل ببندد كه مربوط به او نيست. و صغراى قياس دوّم، عبارت: «و لن يسبقك... قدّر لك» است، و تقدير آن چنين است: هيچ جوينده اى پيش از تو به روزى تو دست پيدا نمى كند، و كبراى مقدّر آن نيز مى شود: و هر چيزى كه چنان باشد، سزاوار نيست كه انسان در غم آن باشد.

( . ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 730 و 731)