حادثه عظیم و اثر گذار قیام امام حسین(ع) که با شهادت آن حضرت و یاران فداکارش همراه شد، سبب اعتراضات و قیام‌های متعددی در جهان اسلام شد. از اعتراضات فردی زید بن ارقم، انس بن مالک و عبدالله بن عفیف ازدی گرفته تا سخنرانی‌های امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) و تا قیام مردم مدینه(واقعه حره) قیام توابین و قیام مختار، همگی از جمله اعتراضات و قیام‌های پس از شهادت امام حسین(ع) محسوب می‌شوند. این اعتراضات و قیام‌ها - که مثاثر از حادثه کربلا بودند- هر چند سرکوب شدند؛ اما زمینه‌های سقوط حکومت بنی‌امیه را فراهم کردند. ما در این جا به طور مختصر به برخی از این اعتراضات و قیام‌ها اشاره می‌کنیم.

اعتراض زید بن ارقم و انس بن مالک و عبدالله بن عفیف
از جمله فریادهای اعتراضی که پس از واقعه کربلا علیه نماینده یزید در کوفه بلند شد، فریاد اعتراضی بود از سوی «زید بن ارقم انصاری». وی هنگامی که دید ابن‌ زیاد با چوب بر دندان‌های مبارک امام حسین(ع) می‌زند، گفت: «و الذى لا اله غیره لقد رایت شفتی رسول الله(ص) على هاتین الشفتین یقبلهما» به خدا قسم دیدم دو لب رسول‌الله(ص) بر این دو لب بود و بر آن بوسه می‌زد .آن‌گاه گریست ابن زیاد به او گفت: براى چه مى‌گریى؟ خدا چشمت را گریان دارد به خدا سوگند اگر نه این بود که پیرى خرف شده‌اى گردنت را مى‌زدم
او از نزد ابن زیاد بیرون رفت. وی به مردم می‌گفت: «قتلتم ابن فاطمه، و أمرتم ابن مرجانة، فهو یقتل خیارکم، و یستعبد شرارکم، فرضیتم بالذل، فبعدا لمن رضى بالذل» پسر فاطمه(س) را کشتید و پسر مرجانه را امارت دادید تا نیکان شما را بکشد و اشرار شما را برده کند. به ذلت رضا دادید،

منابع :
[1] . طبری، محمد بن جریر؛ تاریخ الطبری، بیروت، دار التراث، 1387، دوم، ج5، ص 456 و و بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف،بیروت، دار التعارف للمطبوعات،1977، ج3، ص 207 و دینوری، ابو حنیفه، اخبار الطوال، ترجمه محمود مهدوى دامغانى، تهران، نشر نى، 1371ش، چهارم،ص 305- 306
[2] .طبری، پیشین، ج5، ص 456 و ابن اثیر، عز الدین، الکامل، بیروت، دار صادر، 1385، ج4، ص 81 و سبط بن جوزی، تذکرة الخواص، ترجمه محمد رضا عطایی، مشهد، آستان قدس، 1379، ص343
[3] . ابن سعد،الطبقات الکبری،الطائف، مکتبة الصدیق، 1414، خامسه 1، ص 482 و ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، 1413، ج5، ص 17
[4] .« الحمد لله الذی اظهر الحق و اهله و نصر امیرالمومنین یزید و حزبه و قتل الکذاب ابن الکذاب الحسین و شیعته»طبری، ج5، ص 458 و ابن اعثم کوفی، الفتوح، بیروت، دار الاضواء، 1411، اول، ج5، ص 123
[5] . ابن اعثم کوفی، پیشین، ج5، ص 124 و
[6] . اربلی،علی بن عیسی، کشف الغمه، ترجمه علی بن حسین زواره ای، تهران، اسلامیه، 1382، ج2، ص 252 و ابن اثیر،عزالدین؛الکامل، ترجمه ابو القاسم حالت و عباس خلیلى، تهران، مؤسسه مطبوعاتى علمى، 1371، ج11، ص 196 و موسوی مقرم، مقتل الحسین، ترجمه محمد مهدی عزیز اللهی کرمانی، قم، نوید اسلام، بی تا، ص 230
[7] . شیخ مفید، الامالی، قم ، جامعه مدرسین، بی تا،‌ص 321 و سید بن طاووس، لهوف، ترجمه سید احمد فهری زنجانی، تهران، شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1388، سوم، ص 228
[8] . طبری ، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ترجمه ابو القاسم پاینده، تهرانف اساطیر، 1375، ج‌7 ، 3129 و شیخ مفید، الارشاد، قم، کنگره شیخ مفید، 1413، اول، ج2، ص 182
[9] . دینوری، ابن قتیبه، الامامه و السیاسه، ترجمه سید ناصر طباطبایی، تهران، ققنوس،1380، ص 225 وخلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفه، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1415، اول، ص 147 -148
.[10] طبری، پیشین، ج7، ص 3097
.[11] دینوری، ابن قتیبه، پیشین، ص 220 -225 و طبری، پیشین، ج7، ص 3114-3117
.[12] ابن سعد،پیشین، ج 5، ص 121 -120 و محمد بن علی بن طبا طبا، الفخری، ترجمه محمد وحید گلپایگانى، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب،1360 دوم، ص 163
.[13] طبری، ج7، ص 3180 و ثقفی کوفی، ابراهیم بن محمد، الغارات، بیروت، دار التراث ،1387، دوم، ج2، ص 774
.[14] طبری، پیشین، ج7، ص 3182 و بلاذری، احمد بن یحیی؛ انساب اشراف،بیروت، دار الفکر، 1417 ، اول، ج6، ص 368 و ذهبى، محمد بن احمد؛ تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، بیروت، دار الکتاب العربى،1413، دوم، ج5، ص 46
.[15] طبری، پیشین، ج5، ص 587-589 و ابن اعثم کوفى، الفتوح،بیروت، دار الاضواء،1411، اول، ج6، ص 209 و ابن سعد، پیشین، ج6، ص 472
.[16] ابن اعثم کوفی، پیشین، ج6، ص 214 و ابن اثیر،عزالدین؛الکامل،بیروت، دار صادر، 1385، ج4، ص 177
.[17] طبری، پیشین، ج7، ص 3226 و ابن اعثم کوفی، پیشین، ج6، ص 214 و ابن اثیر، پیشین، ج4، ص 178
.[18] حموی، یاقوت؛ معجم البلدان، بیروت، دارصادر، 1995، دوم، ج4، ص 180
.[19] طبری، پیشین، ج 7، ص 3234 و ذهبی، پیشین، ج5، ص 48 و یعقوبى، ابن واضح؛ تاریخ یعقوبى، ترجمه محمد ابراهیم آیتى، تهران، انتشارات علمى و فرهنگى،1371، ششم ، ج2، ص 257
.[20] طبری، پیشین، ج 7، ص 3241 و یعقوبی،پیشین، ج2، ص 257 وبلاذری، پیشین، ج6، ص 371 -372 و مسعودی، علی بن حسین؛ التنبیه و الاشراف،قاهره، دار الصاوی، بی تا، ص 269
.[21] مسلم سفیر اعزامی امام حسین (ع) ابتدا به خانه او وارد شد. دینورى، ابو حنیفه، پیشین، ص 279 و طبری، پیشین، ج7، ص 2926 و ابن اعثم کوفى، الفتوح، (ترجمه) ،ص 843
.[22] شیخ مفید، پیشین، ج1، ص 325 و طبری، پیشین، ج7، ص 3203 و یعقوبى، ابن واضح؛ تاریخ یعقوبى، ترجمه محمد ابراهیم آیتى، تهران، انتشارات علمى و فرهنگى،1371، ششم ،ج 2 ،ص 201
.[23] طبری، پیشین، ج7، ص 3203 و یعقوبی، پیشین، ج2، ص 201
.[24] طبری، پیشین، ج7، ص 3206
.[25] طبری، پیشین، ج7، ص 3212 ابن خلدون،عبد الرحمن،العبر، ترجمه عبد المحمد آیتی، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1363، اول،ج2، ص 42
.[26] طبری، پیشین، ج7، ص 3203 و ابن اثیر، الکامل، پیشین،ج11، ص 317
.[27] ر.ک. یعقوبی، ج2، ص 201 و طبری، پیشین،ج8، ص 3292 و ابن اثیر الکامل، پیشین، ج12، ص 69
.[28] :« یا عم لو أن عبدا زنجیا تعصب لنا أهل البیت لوجب على الناس موازرته و قد ولیتک هذا الأمر فاصنع ما شئت.» مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، تهران، اسلامیه، بی تا،ج45، ص 365
.[29] مختار با ارائه نامه ای از طرف محمد بن حنفیه که خطاب به ابراهیم نوشته شده بود و از او خواسته بود که مختار را در خون خواهی از قاتلان حسین(ع) یاری کند ، موفق به جلب حمایت ابراهیم شد. دینوری، ابوحنیفه، پیشین، ص 334 و طبری، پیشین، ج8، ص 3296
[30] . طبری،پیشین، ج8، ص 3301 وابو علی مسکویه، تجارب الامم، تهران، سروش، 1379،دوم، ج2، ص 149 و ابن اثیر، الکامل، پیشین، ج12، ص 73 و عبد الرحمن بن الجوزی، المنتظم، بیروت، دار الکتب العلمیه،اول، 1412، ج6، ص 53
[31] . طبری،پیشین، ج8، ص 3302 و ابن اثیر الکامل، پیشین، ج12، ص 73
[32] . ابوحنیفه دینوری،پیشین، ص 333
[33] .طبری، پیشین، ج8، ص 3340 و ابن خلدون، پیشین،‌ج2،‌ص 48
[34] .رضوی اردکانی، سید ابوفاضل، قیام مختار،قم، دفتر تبلیغات، 1390، ص 458-459
[35] . قال اللهم لا تنس هذا الیوم للمختار و أجزه عن أهل بیت نبیک محمد خیر الجزاء فو الله ما على المختار بعد هذا من عتب. مجلسی، پیشین، ج45، ص 379
[36] . دینوری، ابوحنیفه، پیشین، ص 338 و یعقوبی، پیشین، ج2، ص 202
[37] .دینوری، ابوحنیفه، پیشین، ص340 و ابن سعد، پیشین، ج5، ص 218
[38] . ابن سعد، پیشین، ج5، ص 218 و دینوری، ابوحنیفه، پیشین، ص340 و مقدسی، پیشین،ج2، ص 913
[39] .یعقوبی، پیشین، ج2، ص 202
[40] .الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَدْرَکَ لِی ثَأْرِی مِنْ أَعْدَائِی- وَ جَزَى الْمُخْتَارَ خَیْرا» مجلسی، پیشین،ج45، ص 344 و ابن نما حلی، ذوب النضار، قم، جامعه مدرسین، 1416 اول، ص 144
[41] .«جزاه الله خیر الجزاء فقد أدرک لنا ثأرنا»مجلسی، پیشین،ج45، ص 385
[42] .دینوری، ابوحنیفه، پیشین، ص 350- 351
[43] .دینوری، ابوحنیفه، پیشین، ص 351 و طبری، پیشین، ج8، ص 3412 و یعقوبی، پیشین، ج2، ص 209 و ابن اثیر( الکامل)،پیشین، ج12، ص

149