فلسفه روزه‌داري،تكامل جسم و جان است،يكي از دستورات خداوند به انسان‌ها،روزه‌داري است تا در سايه آن، انسان بتواند از هرگونه فساد و بيماري مصون بماند و با رهانيدن خود از دام‌هاي شيطان،خود را در مسيرانبياء و ائمه«ع» قرار دهد. قرآن،اين دستور را اين‌گونه بيان مي‌فرمايد: (هان، اي كساني‌كه ايمان آورده‌ايد،روزه بر شما واجب شد و اين دستور، نه تنها درباره شما،بلكه يك سنت الهي است كه به پيامبران گذشته و پيروان آنان نيز ابلاغ شده، پس روزه بگيريد، اميد است بدين سبب متقي گرديد.) دريك حديث قدسي، پيامبر«ص» از درگاه خداوند سؤال مي‌كند: اولين عبادت كدام است؟ خداوند پاسخ مي‌دهد: روزه. آنگاه رسول‌اكرم«ص» مي‌پرسد:پروردگارا، نتيجه و ثمره روزه گرفتن چيست؟ خداوند در پاسخ مي‌فرمايد:

آیات بسیاری در قرآن بر لزوم روزه و فوائد آن نازل گردیده، چنان که روایات فراوانی در خصوص آن از خاندان عصمت و طهارت، وارد شده که از بررسی همه آنها ارزش و اهمیت روزه و فوائد و لزوم آن استفاده می‌شود:

1. تقوی و خویشتن داری که بزرگترین سجیه و بالاترین خلق در انسان است.

2. یار و مدد کار آدمی است.

3. صورت شیطان را سیاه می‌کند.

رمضان مشتق از «رَمَض» به معنای شدّت حرارت، و حرارت سنگ، بر اثر شدّت حرارت خورشید آمده است. همچنین گفته شده که از «حرّ» گرفته شده که به معنای برگشت از بادیه به شهر می‌باشد. بنابر این وقتی گفته می‌شود، ارْتِمَاضاً [رمض‏] من الحزن؛ یعنی باطن آن مرد از غم و اندوه سوخت، یا وقتی گفته می شود، ارْتِمَاضاً [رمض‏] لِفُلان؛ یعنی براى فلانى اندوهگين شد، و همچنین وقتی گفته می شود، ارْتِمَاضاً [رمضتْ] كبدُهُ؛ یعنی كبد او تباه شد؛ مثل اين كه گونه ‏اى بيمارى آن را مى ‏سوزاند.

«رمضان» از «رميض»، به معناى ابر و باران در پايان‏ چلّهٔ تابستان و ابتداى فصل پاييز است كه گرماى تابستان را دور می‌كند. به اين دليل اين ماه را «رمضان» گفته‌اند كه بدن‌هاى آدميان را از گناهان می‌شويد.«رمضان» بر گرفته از «رمضت النصل ارمضه رمضاً» است؛ به اين معنا كه

1.ماه مبارک رمضان، ماه ضیافت الهی

شروع ماه مبارک رمضان، در حقیقت عید بزرگی برای مسلمانان است، چون ماه ضیافت الهی است، در این ماه فقط مؤمنین و کسانی که اهل ورود در این ضیافتند، بر سر سفره پروردگار منّان و کریم می‌نشینند. این، غیر از سفره عام کرم الهی است که همه انسان‌ها، بلکه همه موجودات عالم از آن بهره‌مندند؛ این سفره خواص و ضیافت خاصان پروردگار است. 

2.ماه مبارک رمضان، ماه گشوده شدن درهای آسمان

ماه مبارک رمضان، ماه ضیافت الله است. ماه لیلة القدر است. درهای آسمان در ماه رمضان گشوده است، یعنی؛ رابطه قلبی انسان با خدا در این ماه آسان‌تر از همیشه است. درهای آسمان در ماه رمضان گشوده است، یعنی؛ به برکت روزه، فرصت و توفیق کار نیک برای انسان وجود دارد.

3.ماه مبارک رمضان، قطعه‌ای از بهشت

1ـ پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمودند: 

 هر کس رمضان را از روى ایمان و براى خدا و پاداش او، روزه بگیرد و به عبادت برخیزد، گناهان گذشته‌اش آمرزیده مى‌شود؛ و هر کس شب قدر را از روى ایمان و به امید پاداش الهى، به عبادت بایستد، گناهان گذشته‌اش بخشوده مى‌گردد.

2ـ امام صادق علیه السلام فرمودند: 

 خدا را در هر شب ماه رمضان، آزادشدگان و رهاشدگانى از آتش است، مگر کسى که با شراب افطار کند. پس چون آخرین شبِ آن فرا رسد، به اندازه همه کسانى که در این ماه آزاد کرده است، آزاد مى‌کند.